Για τον άνοιγμα του περικαλλούς βυζαντινού Καθεδρικού Ναού της Αγίας Σοφίας Κωνσταντινουπόλεως, έλαβε χώρα στο ...
Αμερικανικό Κογκρέσο, μιας μεγίστης ιστορικής, όπως είπαν οι καταθέσαντες,
ακροαματική διαδικασία, ενώπιον της Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων της Αμερικανικής Βουλής των Αντιπροσώπων, στη διάρκεια της οποίας προήδρευσε ο Αντιπρόεδρος της συγκεκριμένης αυτής Επιτροπής, καθώς και πρόεδρος της Επιτροπής Εξωτερικών Σχέσεων της Βουλής, Δημοκρατικός Βουλευτής της Καλιφόρνιας, Tom Lantos, με πρωτοβουλία του οποίου ξεκίνησε η όλη διαδικασία και πέρασε στην ιστορία, και στα Πρακτικά της Βουλής, γιατί, για πρώτη φορά, ύστερα από 554 ολόκληρα χρόνια, από την άλωση της Κωνσταντινουπόλεως, στις 29 Μαΐου 1453, και μαζί με αυτήν η πτώση του Ναού στα χέρια των Οθωμανών Τούρκων, έλαβε χώρα μία τέτοια σημαντική συζήτηση. Συγκεκριμένα, ο Βουλευτής Τόμ Λάντος ήταν εκείνος, ο οποίος απηύθυνε την ιστορική επιστολή στον Πρόεδρο του Συμβουλίου “FREE AGIA SOPHIA OF AMERICA”, Chris Spyrou, ο οποίος προσήλθε στην κατάμεστη αίθουσα ακροάσεων, με όλο του το εκλεκτό του επιτελείο.
Παρών και εκπρόσωπος της Τουρκικής Πρεσβείας στην Ουάσιγκτον. Επικρατούσε μια άκρα ησυχία, όταν ο κ. Λάντος, χωρίς περιστροφές και υπεκφυγές, αλλά ευθαρσώς και εντίμως, πήρε την πρωτοβουλία, ανέπτυξε-προς εντυπωσιασμό όλων-το ιστορικό της Αγίας Σοφίας, αναφερόμενος στα μεγάλα έργα του Αυτοκράτορα Ιουστινιανού, και τόνισε, κατά τον πιο κατηγορηματικό τρόπο, την άμεση και πλήρη υποστήριξή του στην προστασία των θρησκευτικών ελευθεριών, τις οποίες συνέδεσε άμεσα με την ενίσχυση της ενταξιακής πορείας της Τουρκίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Ο κ. Λάντος, διευκρινίζοντας είπε ότι, αν και δεν τυγχάνει Ελληνικής καταγωγής, υποστηρίζει αναφανδόν και ανεπιφύλακτα το άνοιγμα και την επαναλειτουργία της Αγίας Σοφίας, που εξήγησε μάλιστα, ότι σημαίνει σοφία του Θεού, ως Πανορθόδοξου Χριστιανικού Ναού. Πρόβαλε τον οικουμενικό συμβολισμό της Αγίας Σοφίας για όλους τους Ορθοδόξους Χριστιανούς, σε ολόκληρο τον κόσμο, και ανέπτυξε την βυζαντινή της μεγαλοπρέπεια, την οποία απώλεσε, το 1453, με την πτώση της Κωνσταντινουπόλεως, όταν μετετράπη σε τζαμί, ενώ, το 1934, με απόφαση του Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ, ιδρυτού της σύγχρονης Τουρκίας, μετετράπη σε μουσείο, κάτι που παραμένει μέχρι σήμερα και προσελκύει εκατομμύρια τουρίστες από ολόκληρο τον κόσμο. Ο Ατατούρκ, είπε, ότι το έκανε απλά σαν μια χειρονομία ανεκτικότητας στις διάφορες θρησκείες, για την παγίωση της ειρήνης με την Ελλάδα. Δεν παρέλειψε ο κ. Λάντος, ακόμη, να εξάρει την προσωπικότητα του Προέδρου του Αμερικανικού Συμβουλίου Απελευθέρωσης της Αγίας Σοφίας, Κρίς Σπύρου, που τον χαρακτήρισε ,ως έναν από τους διακεκριμένους πολιτικούς άνδρες, στη τοπική Βουλή των Αντιπροσώπων στην Πολιτείας του New Hampshire, που κάποτε ήταν βουλευτής. Και αμέσως μετά, έδωσε τον λόγο στον κ. Σπύρου να καταθέσει.
KATAΘΕΣΗ ΚΡΙΣ ΣΠΥΡΟΥ
Καταφανώς συγκινημένος, αφού σε κάποια στιγμή βούρκωσαν τα μάτια του, κάτι που έγινε αισθητό από τους πάντες, που ήσαν παρόντες, αλλά και από τον κ. Παντός, όλως ιδιαίτερα, ο κ. Σπύρου, είπε, μεταξύ των άλλων, και τα εξής στην κατάθεσή του: «Πρόεδρε, κ. Λάντος, βρίσκομαι σήμερα εδώ, ως Ιδρυτής και Πρόεδρος του Συμβουλίου “Free Agia Sophia of America”. Το Συμβούλιο μας απαρτίζεται από Αμερικανούς από διαφορετικές τάξεις της ζωής, διαφορετικές πολιτικές πεποιθήσεις και διαφορετικά θρησκευτικά πιστεύω και πεποιθήσεις. Το κοινό που μας συνδέει όλους εμάς είναι, ότι εμείς πιστεύουμε στο δικαίωμα να είμαστε ελεύθεροι. Στο δικαίωμα να σκεφτόμαστε ελεύθερα, να εκφραζόμαστε ελεύθερα και λατρεύουμε ελεύθερα. Με άλλα λόγια, εμείς πιστεύουμε στη βάση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Το Συμβούλίο μας “Free Agia Sophia Council of America” έχει χιλιάδες μέλη, σε ολόκληρο τον κόσμο, και έχει έδρα την Πολιτεία του New Hampshire. Και είναι μη κερδοσκοπικός οργανισμός σύμφωνα με του Νόμους της Πολιτείας αυτής. Η αποστολή του Συμβουλίου είναι, όπως απαιτήσει από την Κυβέρνηση της χώρας, που βρίσκεται η Μεγάλη αυτή Εκκλησία, όπως επιδιορθώσει την Αγία Σοφία, που βρίσκεται στην Ισταμπούλ (πρώην Κωνσταντινούπολη), της Τουρκίας, να λειτουργήσει κανονικά, ως Εκκλησία της Ορθόδοξης Χριστιανικής Πίστης. Όπως την επαναφέρει ως Ιερό Χώρο Προσευχής για όλους τους Χριστιανούς του Κόσμου και να αποτελέσει την Βασιλική της Ορθοδοξίας, όπως αυτή ήταν πριν από την άλωση της Κωνσταντινουπόλεως στους Οθωμανούς Τούρκους το 1453 μ.Χ.
Τσαίρμαν, κ. Λάντος, θέλω να σας ευχαριστήσω και να σας συγχαρώ προσωπικά και δια μέσου υμών όλα τα μέλη της Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, που διοργανώσατε αυτό το όχημα, στο Νομοθετικό Σώμα της πατρίδας μας, στο οποίο απλοί πολίτες, αντιπρόσωποι οργανώσεων, θρησκευτικοί ηγέτες, ενδιαφερόμενοι ακτιβιστές και άλλοι, μπορούν να ζητήσουν την υποστήριξή σας για την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων». Στο σημείο αυτό, ο κ. Σπύρου αναφέρθηκε λεπτομερώς στα αποτελέσματα της σημαντικής αυτής Επιτροπής για την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των θρησκευτικών ελευθεριών, σε ολόκληρο τον κόσμο, με επισφράγισμα την ετησία έκθεση περί σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε ολόκληρο τον κόσμο. Και ότι αυτό ακριβώς ήταν εκείνο που τον ενεθάρρυνε και ανέλαβαν την ιστορική αυτή πρωτοβουλία, ερχόμενοι στο Κογκρέσο των Ηνωμένων Πολιτειών, για να ζητήσουν την υποστήριξή του σε αυτή την πρωτοβουλία καθαρά θρησκευτικού χαρακτήρα και ανθρωπίνων δικαιωμάτων, λέγοντας πολύ χαρακτηριστικά: «Επιθυμούμε να ακούσετε την έκκλησή μας για την ελευθερία του πιο ιερού τόπου της Χριστιανοσύνης, της Μητέρας Εκκλησίας του Χριστιανισμού, την μεγαλύτερη Εκκλησία που ποτέ δεν κτίστηκε στους αιώνες, την Αγία Σοφία, που βρίσκεται στην Ισταμπούλ της Τουρκίας. Το 537 μ.Χ., Ο Αυτοκράτορας του Βυζαντίου Ιουστινιανός ήταν εκείνος που έχτισε την Αγία Σοφία και την ονόμασε Σοφία του Θεού. Ουδέποτε πριν η μετά ανεγέρθηκε κάτι παρόμοιο. Τίποτε απολύτως. Η Αγία Σοφία, η Μητέρα Εκκλησία του Χριστιανισμού ανεγέρθηκε και λειτούργησε χιλιάδες χρόνια. Στις καρδιές, στις σκέψεις, και στις ψυχές όλων των πιστών Χριστιανών και ειδικά των Ορθοδόξων Χριστιανών. Η Αγία Σοφία ουδέποτε θα παύει να αποτελεί τον Άγιο Ιερό τους τόπο της Μητέρας των Εκκλησιών. Σήμερα, κ. Πρόεδρε, ίσταμαι ενώπιον σας, για να σας πω, ότι η Αγία Σοφία στέκεται ως μια μεγάλη μαρτυρία στα ψεύδη, στις μη ευαισθησίες και στην βάρβαρη συμπεριφορά των κατακτητών της σε σχέση με τα ανθρώπινα δικαιώματα. Εν έτει 2007, η Αγία Σοφία εξυπηρετεί το Τουρκικό Κράτος ως διεθνές τουριστικό κέντρο, ως ένα κλασικό παζάρι για την προβολή υλικών αγαθών, επίδειξη μοντέλων και μουσικών συναυλιών. Πρόεδρε, κ.Λάντος, το 1453, η Αγία Σοφία όταν έπεσε στα χέρια των Οθωμανών Τούρκων βιαίως μετατράπηκε σε τέμενος. Και αυτό σε αντίθεση με τον Προφήτη Μωάμεθ, ο οποίος απαγόρευσε ρητά την μετατροπή των Χριστιανικών Εκκλησιών σε τζαμιά και την διακοπή των χριστιανικών λειτουργιών.
Σήμερα, ύστερα από απόφαση του Ατατούρκ, λειτουργεί ως Μουσείο “Agia Sophia Muzesi”, που αυτό, κ. Λάντος, αποτελεί κατάφωρη παραβίαση και προσβολή της θρησκείας και όχι μόνο των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Πρόκειται για μια θεσμοθετημένη βλασφημία». Στο σημείο αυτό, ο κ. Σπύρου, με εξαιρετική πειστικότητα και δεξιοτεχνία, παρέχοντας λεπτομέρειες και αποδεικτικά στοιχεία, παρουσίασε στα μέλη της Επιτροπής τον καθαρά σημερινό εμπορικό χαρακτήρα ,που έχει αποκτήσει η Αγία Σοφία, προς μεγάλη απογοήτευση όλων των επισκεπτών Χριστιανών, όταν βλέπουν ότι ,εντός και εκτός του Ναού, να επικρατεί μια συνεχής εμποροπανήγυρις, με όλων των ειδών τις εκδηλώσεις διασκέδασης.Και εξαπέλυσε δριμύτατη επίθεση στις Τουρκικές Κυβερνήσεις λέγοντας, ότι δεν έχουν απολύτως κανένα δικαίωμα να κάνουν όλα αυτά τα πράγματα, αλλά και να τα επιτρέπουν, που στο σύνολό τους αποτελούν βλασφημία. Επισημαίνοντας: «Πρέπει να αναφέρονται οι Εκκλησιές. Οι Ιερείς πρέπει να χειροτονούνται. Οι Άγιοι πρέπει να ανακηρύσσονται και οι Ηγέτες της Εκκλησίας πρέπει να δρουν κάτω από τους Ιερούς Κανόνες της Εκκλησίας και όχι κάτω από τους Νόμους των πολιτικής και στρατιωτικής ηγεσίας του Κράτους. Και κατέληξε χαρακτηριστικά ο κ. Σπύρου: «Χιλιάδες Xχριστιανοί της Καθολικής Εκκλησίας προσεύχονται, κάθε μέρα, στην Βασιλική του Αγίου Πέτρου της Ρώμης. Από το 1967, οι Εβραίοι μπορούν και πάλι να προσεύχονται ελεύθερα στο Τείχος της Ιερουσαλήμ. Εκατομμύρια Μουσουλμάνοι κάνουν το προσκύνημα τους στη Μέκκα. ΄Έτσι και εμείς οι Ορθόδοξοι Χριστιανοί του κόσμου πρέπει να είμαστε σε θέση να προσευχόμαστε στην Βασιλική της Αγίας μας Εκκλησίας, της Μητέρας του Χριστιανισμού, στην Αγία Σοφία. 554 χρόνια είναι αρκετά. Εμείς θέλουμε να προσευχόμαστε, επιτέλους ελεύθερα, στην Αγία μας Εκκλησία, την Αγία Σοφία. Με την βοήθειά σας, θα το πετύχουμε. Σας ευχαριστώ!»
Σήμερα, ύστερα από απόφαση του Ατατούρκ, λειτουργεί ως Μουσείο “Agia Sophia Muzesi”, που αυτό, κ. Λάντος, αποτελεί κατάφωρη παραβίαση και προσβολή της θρησκείας και όχι μόνο των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Πρόκειται για μια θεσμοθετημένη βλασφημία». Στο σημείο αυτό, ο κ. Σπύρου, με εξαιρετική πειστικότητα και δεξιοτεχνία, παρέχοντας λεπτομέρειες και αποδεικτικά στοιχεία, παρουσίασε στα μέλη της Επιτροπής τον καθαρά σημερινό εμπορικό χαρακτήρα ,που έχει αποκτήσει η Αγία Σοφία, προς μεγάλη απογοήτευση όλων των επισκεπτών Χριστιανών, όταν βλέπουν ότι ,εντός και εκτός του Ναού, να επικρατεί μια συνεχής εμποροπανήγυρις, με όλων των ειδών τις εκδηλώσεις διασκέδασης.Και εξαπέλυσε δριμύτατη επίθεση στις Τουρκικές Κυβερνήσεις λέγοντας, ότι δεν έχουν απολύτως κανένα δικαίωμα να κάνουν όλα αυτά τα πράγματα, αλλά και να τα επιτρέπουν, που στο σύνολό τους αποτελούν βλασφημία. Επισημαίνοντας: «Πρέπει να αναφέρονται οι Εκκλησιές. Οι Ιερείς πρέπει να χειροτονούνται. Οι Άγιοι πρέπει να ανακηρύσσονται και οι Ηγέτες της Εκκλησίας πρέπει να δρουν κάτω από τους Ιερούς Κανόνες της Εκκλησίας και όχι κάτω από τους Νόμους των πολιτικής και στρατιωτικής ηγεσίας του Κράτους. Και κατέληξε χαρακτηριστικά ο κ. Σπύρου: «Χιλιάδες Xχριστιανοί της Καθολικής Εκκλησίας προσεύχονται, κάθε μέρα, στην Βασιλική του Αγίου Πέτρου της Ρώμης. Από το 1967, οι Εβραίοι μπορούν και πάλι να προσεύχονται ελεύθερα στο Τείχος της Ιερουσαλήμ. Εκατομμύρια Μουσουλμάνοι κάνουν το προσκύνημα τους στη Μέκκα. ΄Έτσι και εμείς οι Ορθόδοξοι Χριστιανοί του κόσμου πρέπει να είμαστε σε θέση να προσευχόμαστε στην Βασιλική της Αγίας μας Εκκλησίας, της Μητέρας του Χριστιανισμού, στην Αγία Σοφία. 554 χρόνια είναι αρκετά. Εμείς θέλουμε να προσευχόμαστε, επιτέλους ελεύθερα, στην Αγία μας Εκκλησία, την Αγία Σοφία. Με την βοήθειά σας, θα το πετύχουμε. Σας ευχαριστώ!»
Στη συνέχεια, εκλήθησαν από τον κ. Λάντος και κατέθεσαν με την σειρά.
Ο Steven M. Mchneebaum, διακεκριμένος δικηγόρος, ο οποίος κάλυψε απόλυτα και από κάθε νομική άποψη, το πόσο σωστή είναι η ενέργεια αυτή του Συμβουλίου, για την επαναλειτουργία της Αγίας Σοφίας. Επικαλούμενος διάφορες συνθήκες και συμφωνίες, την Χάρτα του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών, αλλά κυρίως και πρωτίστως την Συνθήκη της Λωζάνης, της 24ης Ιουλίου 1923, στην οποία υπάρχει ειδική αναφορά για τις θρησκευτικές ελευθερίες και την λατρεία για όλες τις μειονότητες, που διαβιούν έκτοτε μέχρι σήμερα στην Τουρκία. Συγκεκριμένα, ανάπτυξε τα άρθρα 38, 40 και 41, που καθορίζουν συνολικά: «Η Τουρκική Κυβέρνηση αναλαμβάνει όπως διαβεβαιώσει πλήρως την προστασία της ζωής και της ελευθερίας όλων των κατοίκων της Τουρκίας χωρίς διακρίσεις, στην εθνικότητα, στην γλώσσα, στη φυλή η στην θρησκεία. Η Τουρκική Κυβέρνηση αναλαμβάνει την υποχρέωση να παράσχει πλήρη προστασία στις Εκκλησιές, στις Συναγωγές, στα Κοιμητήρια και στα άλλα ευαγή ιδρύματα όλων των μειονοτήτων». Στο ίδιο μήκος κύματος κινήθηκε και η κατάθεση του δικηγόρου,Raymond Buckley, ο οποίος τόνισε συγκεκριμένα: «Είναι απαράδεκτο να αρνούμεθα το δικαίωμα της προσευχής στη Μητέρα Εκκλησία, η οποία έχει τις ρίζες της περί τους 15 ολόκληρους αιώνες. Είναι απαράδεκτο να ανεχόμαστε, σε καθημερινή βάση, αυτά τα ιερά μέρη, να χρησιμοποιούνται για έσοδα από το εμπόριο, τα πανηγύρια και τις συναυλίες. Είναι απαράδεκτο να επιτρέπουμε ανοιχτά τέτοια μεγάλη ασέβεια για τους Ορθοδόξους Χριστιανούς και όλη την Χριστιανοσύνη».
Τέλος, ο κ. Λάντος έδωσε τον λόγο στον ομογενή Πολιτειακό Γερουσιαστή, του Rhode Island, Λεωνίδα Ραπτάκη, ο οποίος, ανάμεσα στα πολλά και διάφορα, τόνισε: «Η παραβίαση αυτή του πιο ιερού τόπου, σε ολόκληρο τον κόσμο, δεν μπορεί να γίνει ανεκτή», λέγοντας, ότι , τον περασμένο Μάρτιο, πέρασε το υπʼ αριθ. S-0895 Ψήφισμα με το οποίο ζητάει από την Τουρκική Κυβέρνηση, όπως επαναλειτουργήσει η Αγία Σοφία και γίνουν σεβαστά τα ανθρώπινα και θρησκευτικά δικαιώματα του Οικουμενικού Πατριαρχείου και ότι τόσο η Αγία Σοφία, όσο και το Πατριαρχείο διέρχονται κρίση!»
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΠΥΡΟΥ
Με το πέρας της ακροαματικής διαδικασίας, ο κ. Σπύρου είχε την ευκαιρία να απαντήσει στις εξής ερωτήσεις της εφημερίδας μας:
Ε. κ. Σπύρου, μετά την λήξη της διαδικασίας αυτής, θα θέλατε να δηλώσετε ό,τι δήποτε στην εφημερίδα μας.
Α. Κοιτάξτε. Η Σημερινή μέρα είναι ιστορική για ένα θέμα το οποίο μεγαλώσαμε, το γνωρίσαμε , το ξέρουμε, το λέμε στα ποιήματα. Αν ρωτούσε κάποιος, αν πίστευε ποτέ ότι η Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Κογκρέσου και ο Πρόεδρος της Επιτροπής Εξωτερικών Σχέσεων της Βουλής, θα είχε τόσο γνώση, τόσο αίσθημα και τόσο πεποίθηση, ότι η Αγία Σοφία είναι ιερός χώρος και πρέπει να τον σεβασθεί η Οικουμένη και πάλι να επαναλειτουργήσει, δεν θα το πίστευα ποτέ. Και όμως έγινε.
Ε. Τι ήταν εκείνο που σας προξένησε την μεγαλύτερη εντύπωση από την σημερινή ακροαματική διαδικασία.
Α. Η εντύπωση είναι, ότι ο Πρόεδρος της Επιτροπής γνωρίζει πολύ καλά το θέμα και όπως το τοποθέτησε καταδείχθηκε ότι είναι ένα από τα σημαντικότερα θέματα. Η Επιτροπή της Βουλής έχει ιστορία 25 χρόνων μέχρι τώρα και είπε, ότι η σημερινή ακρόαση ήταν από τις πιο σημαντικές, γιατί γνωρίζει πολύ καλά το θέμα. Ξέρει ότι η Εκκλησία ήταν και είναι πάντοτε στην καρδιά των Χριστιανών απανταχώθεν, αλλά και των υπολοίπων Θρησκειών, γιατί η Αγία Σοφία είναι χώρος, που είτε Χριστιανός, είτε Μουσουλμάνος θα μπορέσουν να προσευχηθούν μέσα σ΄ αυτήν.
Ε. Από πλευράς τακτικής, ποιό είναι το επόμενο βήμα, που θα ακολουθήσει το Συμβούλιό σας.
Α. Όπως ακούσατε, έχουμε αρκετά πράγματα να κάνουμε, Νομίζω ότι τώρα αρχίζει η επίσημη προσέγγιση προς την Τουρκική Κυβέρνηση, να δούμε τις αντιδράσεις της, και να πάμε στα διάφορα φόρα με τα οποία μπορούμε να συζητήσουμε το θέμα. Πιστεύω, ότι το επόμενο βήμα θα είναι η Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης.΄Οπως γνωρίζετε, παράλληλα με το Συμβούλιο της Αμερικής FREE AGIA SOPHIA, έγινε παρόμοιο Συμβούλιο και στην Ευρώπη. Και τυχαίνει, συνταγματικά, να είμαι Πρόεδρος και εκείνης της Επιτροπής. Είμαι Έλληνας, βάσει του Συντάγματος της Ελλάδας, οπότε είμαι και Ευρωπαίος, έτσι θα ζητήσουμε από τους Ευρωπαίους να το λάβουν και αυτοί υπόψη την άποψή μας. Και από εκεί και πέρα θα προχωρήσουμε. Και πιστεύω πώς, με μια ήπια διαπραγμάτευση, θα μπορέσουμε να συζητήσουμε το θέμα με την ηγεσία του Τουρκικού Κράτους και να επιλύσουμε το θέμα.
Ε. κ. Σπύρου, από τα όσα έχετε κάνει μέχρι σήμερα, τα οποία είναι γνωστά ποια ήταν η αντίδραση του κοινού γενικότερα. Συγκεκριμένα, από φορείς, άτομα, και οργανώσεις. Είσθε ικανοποιούμενος.
Α. Η αντίδραση η οποία ουσιαστικά με ενδιαφέρει είναι εκείνη των απλών πολιτών. Έχουμε χιλιάδες μέλη στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Έχουμε επίσης και στην Αμερική. Και η αντίδραση όλων αυτών είναι πάντοτε θετική.΄Ολοι θέλουνε να γίνουνε μέλη. Επιμένω, το θέμα είναι απλό. Ο Μωυσής είπε «άσε το λαό μου ελεύθερο!». Και το μόνο που ζητούμε είναι να μας επιτρέψουνε να προσευχηθούμε στον περικαλλή Ναό της Αγίας Σοφίας. Δεν βλέπω να υπάρχει πρόβλημα. Το θέμα επομένως δεν είναι πολιτικό, δεν είναι θέμα μεταξύ Κυβερνήσεων, δεν είναι θέμα ανάμεσα σε θρησκείες. Πρόκειται για ένα ανθρώπινο δικαίωμα. ΄Ένα δικαίωμα το οποίο όταν παραβιάζεται δεν έχει χρησικτησία, με την πάροδο του χρόνου. Δεν έχει δώσει κανένας δικαίωμα στην ηγεσία της Τουρκίας να διεκδικήσει αυτό το δικαίωμα, το οποίο καταπατά γα τόσα πολλά χρόνια. Είναι δικαίωμα το οποίο τώρα είναι δικό μου. Δεν απέκτησε το δικαίωμα η σημερινή Κυβέρνηση της Τουρκίας με τις παραβιάσεις των προηγουμένων Κυβερνήσεων. Κοιτάξτε, αν ο Πρόεδρος της Αμερικής μπορούσε να ζητήσει συγγνώμη, εν ονόματι του κράτους τους, για την στάση της Κυβέρνησής του, όταν οι αξιωματικοί παραβιάσανε τα δικαιώματα των Ηνωμένων Πολιτειών, νομίζω ότι και η σημερινή ηγεσία της Τουρκίας μπορεί να κάνει το ίδιο πράγμα και να πράξει αυτό το οποίο πρέπει να πράξει.
Ε. Από όλη αυτή την δραστηριότητά σας, κ, Σπύρου, η Άγκυρα, το επίσημο Τουρκικό Κράτος, έχει πάρει είδηση το εσείς επιδιώκετε.
Α. Θέλω να πιστεύω, ότι θα πρέπει να έχει πάρει είδηση. Και μάλιστα, πρόσφατα, εδώ και δυο μήνες, συζητήθηκε το θέμα της Αγίας Σοφίας στο Κοινοβούλιο της Τουρκίας. Πιστεύω, ότι η συζήτηση αυτή έγινε με βάση του κινήματος που έχουμε και εύχομαι να υποχρεωθούν να το συζητήσουν μαζί μας, όταν επίσημα θα κάνουμε την προσέγγιση.
Ε. Αυτή η πρωτοβουλία έχει βρει ανταπόκριση στην Ελλάδα, παράλληλα με τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Α. Από το Λαό σημαντική. Έχουμε χιλιάδες μέλη Έλληνες και κάθε μέρα μας ζητάνε αιτήσεις, για να γίνουνε μέλη. Μιλάμε για χιλιάδες Έλληνες.
Ε. Από πλευράς Ελληνικού Κλήρου, τι έχετε να πείτε.
Α. Και ο Κλήρος συμμετέχει, όπως όλοι οι άλλοί Έλληνες Πολίτες. Και οι Κληρικοί γίνονται μέλη. Δεν είναι θέμα θρησκευτικό εναντίον της κάποιας άλλης θρησκείας ή εναντίον κάποιας άλλης χώρας. Πρόκειται για θέμα ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Και εκεί ακριβώς πιστεύουμε, ότι στα ανθρώπινα δικαιώματα θα λειτουργήσει ένας λαός μιας θρησκείας και μπορεί να γίνουν μέλη.
Ε. κ. Σπύρου, με το κλείσιμο αυτής της συνέντευξης, θα θέλατε να προσθέσετε ό,τι δήποτε, που να διέλαθε της προσοχής μας.
Α. Εκείνο που ήθελα να πω είναι, ότι ο Πρόεδρος της Επιτροπής, Τομ Λάντος, είναι αναγνωρισμένος παγκοσμίως, ως προστάτης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, όπου καταπατούνται και παραβιάζονται. Είναι ηγέτης της Επιτροπής αυτής για 25 ολόκληρα χρόνια. Και το θέμα ,ότι μας προσκάλεσε στο Κογκρέσο της Αμερικής δίνει την διάσταση της σημαντικότητας που αξίζει η Αγία Σοφία. Σας ευχαριστώ πολύ!