τις κακόβουλες ορέξεις των γειτόνων και τις επιδρομές των βαρβαρικών φύλων.
Εμείς είχαμε τα Κυκλώπεια Τείχη, τα Μακρά Τείχη των Αθηνών κ.ά., την ίδια στιγμή που μεγαλοπρεπή τείχη κοσμούσαν αναγκαστικά τις μητροπόλεις του αρχαίου κόσμου.
Τα θεόρατα αυτά ανθρώπινα φράγματα εξασφάλιζαν συχνά ειρηνικές διαπραγματεύσεις, ενώ άλλες φορές οδηγούσαν σε γενικευμένες εχθροπραξίες.
Ο κόσμος φαίνεται όμως ότι δεν προόδευσε αρκετά ώστε να εξαφανιστούν από προσώπου γης, καθώς συνεχίζουν και υπάρχουν με διάφορες μορφές. Στη χώρα μας έχουμε πια το Τείχος του Έβρου για την αποτροπή της εισόδου των αλλοδαπών, ως μια λύση ανάγκης που χαρακτηρίζεται ωστόσο αμφιλεγόμενη.
Και δεν είναι φυσικά το μόνο, καθώς υπάρχουν πολλά ακόμα και σαφώς πιο διαβόητα «αδερφάκια» του, όπως το ηλεκτροφόρο συρματόπλεγμα των 1.450 χιλιομέτρων που χωρίζει Ινδία και Πακιστάν (και διατρέχει το διαφιλονικούμενο Κασμίρ), η ματωμένη γραμμή της εισβολής στην Κύπρο και οι διχοτομημένες κοινότητες του Μπέλφαστ (οι διαβόητες «γραμμές ειρήνης»).
Αν και τα παρακάτω στέκονται ορόσημα…
Η Αποστρατικοποιημένη Ζώνη της Κορέας
Με την κατάπαυση πυρός του Πολέμου της Κορέας το 1953, η χερσόνησος διχοτομήθηκε στη Βόρεια και τη Νότια Κορέα και μια τεραστίων διαστάσεων Αποστρατικοποιημένη Ζώνη εγκαθιδρύθηκε μεταξύ των δύο εθνών, που είναι σήμερα τα πιο οχυρωμένα σύνορα στον πλανήτη. Με νεκρή ζώνη 4 χιλιομέτρων, η Αποστρατικοποιημένη Ζώνη εκτείνεται σε μήκος 240 χιλιομέτρων, μια μακρά γραμμή δηλαδή από φυλάκια, οχυρώσεις και φρουρές (700.000 στρατιώτες της Βόρειας και 400.000 της Νότιας Κορέας τη φυλάνε μέρα-νύχτα). Η ζώνη είναι ακατοίκητη, εκτός φυσικά από τα δύο χωριουδάκια που φιλοξενούνται εντός της: το ένα ανήκει στη Βόρεια Κορέα (είναι ο μόνος οικισμός της χώρας που είναι ορατός στα μάτια των νότιων γειτόνων) και είναι ξεκάθαρα μια κοινότητα προπαγάνδας, ενώ το δεύτερο είναι ένας χώρος συνάντησης των δύο πλευρών χωρίς μόνιμους κατοίκους. Το μόνο θετικό που μπορεί να βρει κανείς εδώ είναι ότι εξαιτίας της έλλειψης ανθρώπινης παρουσίας στην τεράστια αυτή ακτίνα, η Αποστρατικοποιημένη Ζώνη έχει μετατραπεί σε καταφύγιο άγριας ζωής…
Οι Συνοριακοί Φράχτες Μελίγια και Θέουτα στο Μαρόκο
Οι δύο πόλεις του Μαρόκου είναι ισπανικοί θύλακες κατά μήκος των ακτών και παραμένουν τα μόνα αφρικανικά εδάφη που κατέχονται εξολοκλήρου από ευρωπαϊκό έθνος (παρά το γεγονός ότι το Μαρόκο δεν έχει αναγνωρίσει την ανεξαρτησία των δύο πόλεων). Τα θεόρατα συρματοπλέγματα που τοποθετήθηκαν στα τέλη του 20ού αιώνα είχαν στόχο να περιοριστεί τόσο η μετανάστευση από την Αφρική προς την Ισπανία όσο και το λαθρεμπόριο. Μήκους αρκετών χιλιομέτρων (12 χιλιόμετρα στη Μελίγια και 8 στη Θέουτα), οι δύο φράχτες μετέτρεψαν τους οικισμούς σε εγκλωβισμένες ζώνες, κάτω από τις ευλογίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που ενέκρινε και χρηματοδότησε το έργο. Παρά το γεγονός ότι έχουν καταφέρει να περιορίσουν τη μετανάστευση, έχουν φέρει εντάσεις στις σχέσεις με το Μαρόκο, την ίδια στιγμή που παραμένουν εντελώς αμφιλεγόμενοι…
Η Γραμμή Μαζινό
Με την εμπειρία του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου νωπή ακόμα, η Γαλλία φοβόταν άλλη μια εισβολή των Γερμανών εκεί στα πρόθυρα του Β’ Παγκοσμίου. Κι έτσι μια τεράστια κυριολεκτικά γαλλική δύναμη οχύρωσε τα σύνορα Γαλλίας-Γερμανίας, πνευματικό παιδί του πολιτικού και υπουργού Πολέμου, Αντρέ Μαζινό. Ήταν το 1930 όταν η γαλλική Βουλή ενέκρινε το σχέδιο της Γραμμής Μαζινό, του πειραματικού και φιλόδοξου σχεδίου για την αποτροπή αιφνιδιαστικής επίθεσης από τους Γερμανούς. Ισχυρές οχυρώσεις στέγαζαν πια πυροβόλα ανά 6 χιλιόμετρα, ενώ ανάμεσά τους υπήρχαν μικρές επανδρωμένες δυνάμεις του Πεζικού. Το σύστημα ήταν ενισχυμένο με δίκτυα τάφρων και καταφυγίων, ενώ οι εγκαταστάσεις εφοδιασμού βρισκόντουσαν κάτω από το έδαφος. Ο γαλλικός στρατός στηρίχτηκε πάνω σε αυτό που για τους Γάλλους αποτελούσε το υπέρτατο αμυντικό όπλο και έριξε όλες του τις δυνάμεις στην προάσπισή του. Οι πολέμιοι του σχεδίου έφτασαν να δηλώνουν ότι «η υπεράσπιση της γραμμής Μαζινό κατάντησε σημαντικότερη από την υπεράσπιση της ίδιας της Γαλλίας»! Πώς έλυσαν το γαλλικό αυτό αγκάθι οι Ναζί; Το παρέκαμψαν και εισέβαλαν στο Βέλγιο τον Μάιο του 1940, μπαίνοντας στη Γαλλία από τα βόρεια! Το τεράστιο οχυρωματικό έργο δεν μπορούσε να σταματήσει τη γερμανική αεροπορία, κι έτσι η στρατιωτική κατάρρευση της Γαλλίας δεν θα αργούσε καθόλου: έναν περίπου μήνα αργότερα, το Παρίσι θα πέσει και η απόρθητη Γραμμή Μαζινό θα καταληφθεί εξολοκλήρου από τον γερμανικό στρατό. Η Γραμμή Μαζινό δεν δέχτηκε ουσιαστικά ποτέ επίθεση παραμένοντας άθικτη μετά την πτώση της Γαλλίας…
Το Τείχος του Βερολίνου
Ένα από τα στολίδια των τειχών του πλανήτη, ξακουστό σύμβολο των χρονικών του Παραπετάσματος, δεν χρειάζεται περαιτέρω συστάσεις. Ο τοίχος που χώριζε το Βερολίνο σε Ανατολικό και Δυτικό και οι Δυτικοί αποκαλούσαν «Τείχος της Ντροπής» χτίστηκε το 1961 από τις αρχές της Ανατολικής Γερμανίας για να συγκρατήσει τη φυγή των κατοίκων της προς τη Δύση. Όπως ξέρουμε, το πέτρινο φράγμα γκρεμίστηκε από τους Βερολινέζους και των δύο πλευρών στις 9 Νοεμβρίου 1989, όταν ο υπαρκτός σοσιαλισμός άρχισε να πνέει τα λοίσθια. Το κατεξοχήν σύμβολο του Ψυχρού Πολέμου μεταξύ Δύσης και κομμουνιστικής Ανατολής ήρθε για να χωρίσει τους δυο κόσμους, καθώς μεταξύ 1945-1961 δεν υπήρχαν φυσικά σύνορα ανάμεσα στους δύο τομείς επιρροής του Βερολίνου, και να ανακόψει φυσικά το πρωτόγνωρο κύμα φυγής των Ανατολικογερμανών προς τη Δύση…
Το Τείχος του Αδριανού
Το 117 μ.Χ. ανεβαίνει στον θρόνο της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας ο Αδριανός, ο οποίος θα μείνει στην Ιστορία και για τα μεγάλα έργα υποδομής που εκπόνησε, όπως την ύδρευση μεγάλων πόλεων, την ανέγερση δημόσιων οικοδομημάτων και την κατασκευή οχυρωματικών έργων για την προστασία των συνόρων του. Κατά την επίσκεψή του στις νέες ρωμαϊκές κτήσεις στη Βρετανία το 122 μ.Χ., ο Αδριανός πήρε την απόφαση να κατασκευάσει ένα αμυντικό τείχος για τις επιδρομές των βαρβαρικών φύλων του βορρά, γνωστό σήμερα ως Τείχος του Αδριανού. Το θεόρατο πέτρινο τείχος εκτεινόταν σε μήκος 117 χιλιομέτρων (από τη Βόρεια Θάλασσα μέχρι το Ιρλανδικό Πέλαγος) και κατά μήκος του υπήρχαν φυλάκια επανδρωμένα με ρωμαίους λεγεωνάριους. Ήταν πράγματι ένα από τα πλέον πετυχημένα ιστορικά φράγματα, καθώς δεν υπήρξαν ποτέ παραβιάσεις του. Αν και σήμερα οι περισσότεροι ιστορικοί συμφωνούν ότι δεν υπήρχε και καμιά σοβαρή απειλή και ήταν ενδεχομένως άλλο ένα μεγαλομανές ρωμαϊκό επίτευγμα…
Ο Λαγοφράκτης της Αυστραλίας
Δεν προορίζονται όλα τα τείχη να διαχωρίζουν ανθρώπους! Ήταν στα τέλη του 19ου αιώνα όταν κάποιος είχε τα φαεινή ιδέα να φέρει στην απομακρυσμένη ήπειρο τους πρώτους λαγούς. Το είδος που είναι γνωστό για την ταχύτητα αναπαραγωγής του έφερε τον όλεθρο στις καλλιέργειες της κεντρικής και ανατολικής Αυστραλίας και οι κάτοικοι της δυτικής ακτής ήξεραν ότι ήταν πλέον θέμα χρόνου πριν χτυπήσει η μάστιγα και τα δικά τους εδάφη. Πολλές απόπειρες είχαν λάβει χώρα για την εξόντωση των λαγών και όλες είχαν στεφθεί με παταγώδη αποτυχία, φάνταζε λοιπόν λογική η ανέγερση ενός τείχους που θα διέτρεχε όλη την ήπειρο για να κρατηθούν οι λαγοί εκεί που είχαν ήδη χτυπήσει! Στις αρχές του 20ού αιώνα χτίστηκε λοιπόν πράγματι ένας φράκτης 2.000 σχεδόν χιλιομέτρων(!), που περνούσε ακόμα και μέσα από κατοικημένες περιοχές, αν και η διατήρησή του έμελλε να αποδειχθεί τιτάνιος άθλος. Είναι στα σίγουρα το πιο «καλοήθες» τείχος της λίστας μας, αφού έμοιαζε με τους παραδοσιακούς φράκτες των σπιτιών. Παρά ταύτα, οι λαγοί βρήκαν τον τρόπο να περάσουν τον φράκτη, αν και όχι αρκετοί για να σπείρουν την καταστροφή στις γόνιμες εκτάσεις της αυστραλιανής Δύσης…
Το Τείχος της Δυτικής Όχθης
Το τείχος του διαχωρισμού Ισραηλινών και Παλαιστινίων έχει μήκος κοντά στα 400 χιλιόμετρα και αποτελείται από πλάκες τσιμέντου, φράχτες και αγκαθωτό συρματόπλεγμα. Είναι το πιο πολυσυζητημένο τείχος της νεότερης εποχής (μετά φυσικά το Τείχος του Βερολίνου). Η ισραηλινή κυβέρνηση ξεκίνησε την ανέγερσή του το 2002 και οι εργασίες συνεχίζονται ακόμα και σήμερα, ενώ σύμφωνα με τα Ηνωμένα Έθνη έχει ολοκληρωθεί το μεγαλύτερο τμήμα του αρχικού σχεδιασμού (ολοκληρωμένο θα φτάσει στα 480 χιλιόμετρα). Παρά το γεγονός ότι το Δικαστήριο της Χάγης το έκρινε παράνομο το 2004, οι Ισραηλινοί το διατηρούν και το ενισχύουν, με το επιχείρημα ότι τους προστατεύει από τρομοκρατικές επιθέσεις. Από την πλευρά τους, οι Παλαιστίνιοι το αποκαλούν «Τείχος του Αίσχους», ενώ αποτελεί γεγονός ότι άλλαξε γεωγραφικά και πολιτικά τον χάρτη της πολύπαθης Μέσης Ανατολής…
Το Μέγα Σινικό Τείχος
Μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς από το 1987, η μεγαλύτερη ανθρώπινη κατασκευή χτίστηκε τμηματικά σε μια περίοδο 2.000 ετών για να προστατεύσει την Κίνα από τις μογγολικές και ταταρικές φυλές του βορρά. Το μεγαλύτερο τμήμα του τείχους που προφύλασσε επί αιώνες τα βόρεια σύνορα της αυτοκρατορικής Κίνας έχει συνολικό μήκος 21.196 χιλιόμετρα (στην τελευταία του μέτρηση, αν και η προηγούμενη του 2009 το ήθελε στα 8.850 χιλιόμετρα(!) και οι κινεζικές Αρχές έκαναν πάντα λόγο για «μόλις» 6.000 χιλιόμετρα) και χτίστηκε μεταξύ 14ου-17ου αιώνα από τη δυναστεία των Μινγκ. Το Σινικό Τείχος είναι ένα πολύπλοκο σύμπλεγμα οχυρωματικών έργων η ανέγερση του οποίου ξεκίνησε γύρω στο 500 π.Χ. και η πρώτη λειτουργική διασύνδεση των τμημάτων του έλαβε χώρα το 220 π.Χ., ενώ στην πραγματικότητα το έργο δεν ολοκληρώθηκε ποτέ. Πολλά τμήματά του έχουν πλέον γκρεμιστεί και εκεί έγκειται ίσως η τεράστια διαφοροποίηση στο εκτιμώμενο μήκος του. Και σε περίπτωση που διερωτάστε, είναι μύθος ότι φαίνεται από το Διάστημα!
Το Συνοριακό Φράγμα ΗΠΑ-Μεξικού
Άλλο ένα τείχος που φτιάχτηκε με σκοπό να αποτρέψει την παράνομη μετανάστευση (και το εμπόριο ναρκωτικών), αυτή τη φορά από το Μεξικό και την Κεντρική Αμερική προς τις ΗΠΑ. Πρόκειται για ένα τείχος που καλύπτει το ένα τρίτο της συνοριακής γραμμής των δύο χωρών και ξεκίνησε να κατασκευάζεται από το 2006, ενώ οι ΗΠΑ έχουν ξοδέψει μέχρι στιγμής πάνω από 50 δισ. δολάρια για την κατασκευή και διατήρησή του. Με ύψος στα 4-5 μέτρα και μήκος περισσότερο από 3.000 χιλιόμετρα, είναι εξοπλισμένο με κάμερες, ραντάρ και αισθητήρες υπέρυθρης ακτινοβολίας, την ίδια ώρα που για τους μετανάστες είναι το τείχος της φρίκης, καθώς μέχρι σήμερα όχι λιγότεροι από 6.000 άνθρωποι έχουν χάσει τη ζωή τους στην προσπάθεια να το διασχίσουν. Οι περισσότεροι έχασαν τη ζωή τους στην έρημο, ενώ πολλοί επιλέγουν να περάσουν στο αμερικανικό έδαφος μέσω των τοξικών καναλιών που μεταφέρουν απόβλητα αμερικανικών εργοστασίων…
Το Τείχος της Εσωτερικής Γερμανίας
Ο φράχτης που χώριζε άλλοτε την Ανατολική από τη Δυτική Γερμανία δεν ήταν για να κρατά τους εχθρούς έξω αλλά τους κατοίκους μέσα. Το τείχος της εσωτερικής γερμανικής συνοριογραμμής διέτρεχε την ύπαιθρο και είχε πλάτος αρκετών χιλιομέτρων σε διάφορα σημεία, την ίδια στιγμή που εκτεινόταν σε μήκος περισσότερων από 1.600 χιλιομέτρων. Ήταν τόσο το μέγεθος όσο και ο τρόμος που απέτρεψαν πολλούς να το διαβούν, καθώς διέθετε ναρκοπέδια, παγίδες και ένοπλες φρουρές. Όμοια με την Αποστρατικοποιημένη Ζώνη της Κορέας, πολλά είδη άγριας ζωής βρήκαν καταφύγιο εδώ, καθώς τα ζώα σύνορα και ανθρώπινη τρέλα δεν γνωρίζουν…