Στις 30 Σεπτεμβρίου, η Ελλάδα μαζί με την Βουλγαρία, την Σερβία και το Μαυροβούνιο, απέστειλαν τελεσίγραφο στην ...
«άρρωστη» τότε, Οθωμανική Αυτοκρατορία,
«άρρωστη» τότε, Οθωμανική Αυτοκρατορία,
ώστε η τελευταία να διασφαλίσει την αυτονομία των μειονοτήτων τους που ζουν στο έδαφός τους. Η άρνηση της ήταν κάτι το αναμενόμενο, με το τελεσίγραφο αυτό να μένει στην ιστορία ως «Διακοίνωση των Τεσσάρων Χριστιανικών Κρατών». Η αρχή του πολέμου έγινε στις 4 Οκτωβρίου του 1912, με την Ελλάδα να εισέρχεται στον πόλεμο την επόμενη μέρα, με πολεμικές ενέργειες στην Μακεδονία και στην Ήπειρο.
Την ίδια μέρα η Βουλγαρία κινήθηκε προς την Ανατολική Θράκη και η Σερβία προς τα Σκόπια και το Μοναστήρι. Την επόμενη μέρα ο ελληνικός στρατός, με επικεφαλής τον διάδοχο Κωνσταντίνο, εισήλθε στην Ελασσόνα και στις 9 Οκτωβρίου επιτέθηκε στις τουρκικές δυνάμεις στην μάχη του Σαρανταπόρου. Την επόμενη μέρα οι Τούρκοι άρχισαν να εγκαταλείπουν το πεδίο της μάχης.
Ο Κωνσταντίνος αποφάσισε να βαδίσει προς το Μοναστήρι για να συναντήσει τον Σέρβικο στρατό. Η κυβέρνηση του Ελευθέριου Βενιζέλου διαφώνησε, καθώς θεωρούσε επιτακτική την ανάγκη να κινηθεί ο στρατός προς την Θεσσαλονίκη, πριν φτάσουν σε αυτήν οι Βούλγαροι. Είναι χαρακτηριστική η περίφημη φράση του Βενιζέλου στον διάδοχο Κωνσταντίνο «σας απαγορεύω να πάτε στο Μοναστήρι, θα πάτε να απελευθερώσετε τη Θεσσαλονίκη».
Στις 18 Οκτωβρίου ένα ελληνικό τορπιβόλο με κυβερνήτη τον υποπλοίαρχο Νικόλαο Βότση εισήλθε στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης. Τορπίλισε το θωρηκτό «Φεχτι Μπουλέντ» και επι της ουσίας ανάγκασε τον Ταξίν Πασά, να παραδώσει την Θεσσαλονίκη στον ελληνικό στρατό.
Μετά από διαπραγμάτευση του διάδοχου Κωνσταντίνου που κράτησε περισσότερες από 24 ώρες και έθεσε σε κίνδυνο την κατάληψη της Θεσσαλονίκης, ο Ταξίν Πασάς δέχθηκε τους ελληνικούς όρους. Στις 26 Οκτωβρίου, ανήμερα του πολιούχου Αγίου Δημητρίου, η Θεσσαλονίκη απελευθερώνεται από τους Έλληνες, με τον Κωνσταντίνο να στέλνει μήνυμα στον στρατηγό Τοντώρωφ να διαθέσει τις δυνάμεις του αλλού.
Ο ελληνικός στρατός κατάφερε να απελευθερώσει και τα Ιωάννινα στις 22 Φεβρουαρίου του 1913. Η Οθωμανική Αυτοκρατορία είχε ηττηθεί κατά κράτος από την συμμαχία των βαλκανικών κρατών. Ο Α’ βαλκανικός Πόλεμος έληξε και τυπικά με την Συνθήκη του Λονδίνου, στις 30 Μάϊου του 1913, που περιλάμβανε:
• παραχώρηση στις χώρες του Βαλκανικού Συνασπισμού όλων των εδαφών δυτικά της Γραμμής Αίνου-Μηδείας
• την ρύθμιση του καθεστώτος της Αλβανίας από τις Μεγάλες Δυνάμεις, σε επόμενη διάσκεψη
• την παραχώρηση της Κρήτης στους Συμμάχους
• την ρύθμιση της τύχης των νησιών του Αιγαίου και της χερσονήσου του Άθω από τις Μεγάλες Δυνάμεις (επίσης σε μελλοντική διάσκεψη).
Οι προστριβές μεταξύ Ελλάδας-Βουλγαρίας και Σερβίας-Βουλγαρίας, για τα σύνορα αλλά και για την διοίκηση της Θεσσαλονίκης, οδήγησαν λίγες μέρες αργότερα στην κήρυξη του Β’ Βαλκανικού Πολέμου, όπου ο αντίπαλος αυτήν φορά ήταν οι Βούλγαροι (συμμαχία Ελλάδας, Σερβίας, Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, Ρουμανίας, Μαυροβουνίου). Ο Β’ Βαλκανικός Πόλεμος τερματίστηκε με την Συνθήκη του Βουκουρεστίου τον Αύγουστο του 1913.
