Τα χάπια διαίτης υποτίθεται πως μπορούν να κάνουν μια δίαιτα
πιο αποτελεσματική και ορισμένες φορές περιλαμβάνουν φυτικές ίνες.
Ένα σκεύασμα φυτικών ινών που αναφέρεται που προορίζεται για απώλεια βάρους είναι η γλυκομαννάνη (glucomannan).
Μπορούν πράγματι τα συμπληρώματα φυτικών ινών όπως αυτά που περιέχουν γλυκομαννάνη να βοηθήσουν στην απώλεια βάρους; Και ποιες είναι οι τυχόν παρενέργειες;
Οι φυτικές ίνες
Οι φυτικές ίνες είναι μη βρώσιμοι υδατάνθρακες. Δηλαδή υδατάνθρακες που δεν μπορεί το ανθρώπινο σώμα να αφομοιώσει επειδή δεν έχουν τα κατάλληλα ένζυμα. Διατηρούν ωστόσο την καλή εντερική λειτουργία και προλαμβάνουν τη δυσκοιλιότητα. Μπορούν επίσης να βοηθήσουν στη μείωση της χοληστερόλης, στη μείωση του σακχάρου του αίματος και να προλάβουν τον καρκίνο του παχέος εντέρου.
Οι φυτικές είναι χωρίζονται σε δύο είδη με βάση τη διαλυτότητα του στο νερό. Υπάρχουν οι διαλυτές φυτικές ίνες και μη διαλυτές φυτικές ίνες.
Οι διαλυτές φυτικές ίνες, απορροφούν νερό και δημιουργώντας ένα φυσικό τζελ το οποίο επεκτείνονται στο στομάχι χωρίς να χωνεύεται εύκολα. Αυτό δίνει την αίσθηση ότι έχουμε χορτάσει, διότι το στομάχι είναι γεμάτο κι έτσι καταναλώνουμε λιγότερες θερμίδες.
Διαλυτές φυτικές ίνες όπως το κόμι γκουάρ, η γλυκομαννάνη και η β-γλουκάνη, σχετίζονται με μειωμένα επίπεδα χοληστερίνης.
Η γλυκομαννάνη ως διατροφικό συμπλήρωμα
Η γλυκομαννάνη είναι ένα σχετικά νέο συμπλήρωμα διατροφής στην αγορά, για το οποίο υπήρξαν αρχικά ενδείξεις ότι μπορεί να συμβάλει στο αδυνάτισμα.
Ο λόγος που ερευνήθηκε αυτό το ενδεχόμενο είναι ότι έχει μεγαλύτερη ικανότητα απορρόφησης νερού (ως 50 φορές το βάρος της) από άλλες, πιο παραδοσιακά γνωστές φυσικές ίνες και έτσι μπορεί να σχηματίσει ένα τζελ στο στομάχι με μικρότερη ποσότητα κατανάλωσης. Oι διαλυτές φυτικές ίνες απορροφούν συνήθως 5-25 φορές το βάρος τους σε νερό. Ως εκ τούτου, η συνιστώμενη δοσολογία της γλυκομαννάνης είναι χαμηλότερη σε σύγκριση με άλλα συμπληρώματα φυτικών ινών.
Για απώλεια βάρους, μια δοσολογία του 1 γραμμαρίου, 3 φορές την ημέρα θεωρείται επαρκής από τις εταιρείες που διαθέτουν το συμπλήρωμα στην αγορά. Φυσικά, η ουσία δεν μπορεί να έχει καμία επίδραση στην απώλεια βάρους εκτός κι αν έχει ληφθεί πριν από το γεύμα. Οι συστάσεις χρονισμού κυμαίνονται από 15 λεπτά έως 60 λεπτά πριν από το φαγητό. Η φυτικές ίνες δεν πρέπει να κολλήσουν στον οισοφάγο για να μην υπάρξουν παρενέργειες. Για να αποφευχθεί αυτό, θα πρέπει να πιει κανείς αμέσως 1-2 ποτήρια νερό.
H γλυκομαννάνη εξάγεται από τις ρίζες ενός φυτού που που κατάγεται από την Νοτιοανατολική Ασία και λέγεται ελέφαντας γιαμ ή konjac. Μερικές φορές προστίθεται σε προϊόντα τροφίμων όπως τα ζυμαρικά και το αλεύρι. Είναι επίσης το κύριο συστατικό σε χυλοπίτες σιρατάκι. Εκτός από συμπλήρωμα διατροφής, χρησιμοποιείται επίσης ως πρόσθετο τροφίμων, ειδικά ως γαλακτωματοποιητής και αναφέρεται με τον αριθμό E425-ΙΙ.
Όταν η γλυκομαννάνη έχει εξαχθεί από το konjac στο εργοστάσιο, φαίνεται όπως η παρακάτω εικόνα:
Όταν έρχεται σε επαφή με το νερό, η γλυκομαννάνη επεκτείνεται στο στομάχι απορροφώντας έως και 50 φορές το βάρος της.
Ορισμένες μελέτες έχουν αξιολογήσει την αποτελεσματικότητα της γλυκομαννάνης σε άνδρες και γυναίκες με χρόνια δυσκοιλιότητα. Μια δοσολογία 3 γραμμαρίων την ημέρα για τέσσερις εβδομάδες συνοδεύεται από σημαντική αύξηση στη συχνότητα της εντερικής λειτουργίας και μείωση της ανάγκης για χρήση φαρμάκων.
Επίσης μελέτες έδειξαν ότι μειώνει τη χοληστερίνη. Σε μια από αυτές, η γλυκομαννανη μείωσε σημαντικά τη χοληστερίνη σε παχύσαρκα άτομα που λάμβαναν 3,9 γραμμάρια την ημέρα. Το αξιοσημείωτο σ’ αυτή τη μελέτη ήταν ότι μειώθηκαν τα τριγλυκερίδια 23%.
Βοηθάει όμως στο αδυνάτισμα;
Έχουν γίνει ορισμένες μελέτες οι οποίες έδειξαν κάποιο όφελος αλλά μικρό. Άλλες πάλι έρευνες δεν έχουν δείξει κανένα όφελος. Το 2014 μια μετα-ανάλυση που εξέτασε εννιά προηγούμενες μελέτες βρήκε τελικά ότι η γλυκομαννάνη δεν προσφέρει κάτι σημαντικό στην απώλεια βάρους.
Μια μελέτη που βρήκε κάποια θετικά αποτελέσματα δημοσιεύθηκε το 2005. Κλήθηκαν 176 παχύσαρκα άτομα να καταναλώσουν είτε ένα διατροφικό συμπλήρωμα με γλυκομαννάνη είτε ένα εικονικό χάπι ενώ έκαναν παράλληλα μια δίαιτα 1.200 θερμίδων. Τους δόθηκαν διαφορετικά συμπληρώματα φυτικών ινών με γλυκομαννάνη και ορισμένα άλλα που περιείχαν διαφορετικές φυτικές ίνες. Μετά από πέντε εβδομάδες η απώλεια βάρους ήταν περίπου 3-4 κιλά για κάθε άτομο και κάπως μεγαλύτερη για όσους κατανάλωσαν γλυκομαννάνη σε σχέση με το εικονικό χάπι. Οι άλλες φυτικές ίνες δεν προσέφεραν κάτι παραπάνω.
Οι ερευνητές έγραψαν στη δημοσίευσή τους ότι η πρόσληψη της γλυκομαννάνης πρέπει να είναι τουλάχιστον 1240 mg την ημέρα για να υπάρξει κάποιο όφελος. Είπαν επίσης ότι η μελέτη τους κράτησε πέντε εβδομάδες και συνήθως τέτοιου είδους παρεμβάσεις έχουν μικρότερο όφελος όταν διαρκούν περισσότερο.
Έγιναν κι άλλες έρευνες αλλά οι περισσότερες έδειξαν πτωχά αποτελέσματα. Για παράδειγμα, το 2013 δημοσιεύθηκε μια μελέτη κατά την οποία δόθηκα 3.99 γραμμάρια της φυτικής ουσίας κάθε μέρα σε 53 υπέρβαρα άτομα για οκτώ εβδομάδες. Τα άτομα αυτά έπαιρναν ένα χάπι 1,33 γραμμαρίων τρεις φορές την ημέρα 1 ώρα πριν το πρωινό το μεσημεριανό και το βραδινό γεύμα. Οι ερευνητές είπαν ότι αυτή η δοσολογία ήταν πολύ καλά ανεκτή αλλά δεν συνέβαλε στην απώλεια βάρους.
Το 2014 ήρθε μάλλον η χαριστική βολή για τη γλυκομαννανη όταν κάποιοι ερευνητές αποφάσισαν να κάνουν μια μετα-ανάλυση των υπαρχόντων αποτελεσμάτων. Όπως έγραψαν, βρήκαν 18 μελέτες που είχαν δημοσιευθεί από τις οποίες περιέλαβαν στην ανάλυσή τους τις εννιά. Το τελικό αποτέλεσμα ήταν ότι αυτή τη φυτική ουσία βοηθάει ελάχιστα στην απώλεια βάρους, μόλις κατά 220 γραμμάρια, ένα αποτέλεσμα που μπορεί να προέκυψε τυχαία.
Από την άλλη μεριά, οι ερευνητές είπαν ότι υπάρχουν παρενέργειες. Μερικοί άνθρωποι μπορεί να εμφανίσουν ήπιες ανεπιθύμητες ενέργειες, όπως φούσκωμα, μετεωρισμός, μαλακά κόπρανα ή διάρροια.
Οι φυτικές ίνες μπορούν επίσης να μειώσουν την απορρόφηση ορισμένων φαρμάκων όπως η σουλφονυλουρία, ένα φάρμακο για το διαβήτη. Αυτό μπορεί να αποφευχθεί με τη λήψη του φαρμάκου τουλάχιστον τέσσερις ώρες μετά ή μία ώρα πριν από την κατάποση της γλυκομαννάνης.
Παρενέργειες
Σε γενικές γραμμές η γλυκομαννάνη θεωρείται καλά ανεκτή και ασφαλής. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι η κατανάλωσή της δεν μπορεί να παρουσιάσει προβλήματα.
Η σοβαρότερη παρενέργεια που μπορεί να υπάρξει είναι κολλήσει η φυτική ίνα στο λαιμό αντί να πάει στο στομάχι. Αν συμβεί αυτό και προσλάβει νερό μπορεί να προκαλέσει απόφραξη, ακόμα και πνιγμό. Μια τέτοια περίπτωση είναι σπάνια αλλά οι συγγραφείς του βιβλίου The Complete Guide to Herbal Medicine, Charles Fetrow και Juan Avila αναφέρουν ένα περιστατικό κατά το οποίο ο οισοφάγος είχε κλείσει από φυτικές ίνες οι οποίες στη συνέχεια αφαιρέθηκαν με εγχείρηση κάτω από γενική αναισθησία. Αυτό σημαίνει ότι άτομα που έχουν προβλήματα με τον οισοφάγο τους θα πρέπει να αποφεύγουν τη γλυκομαννάνη.
Στον Καναδά, όπου η γλυκομαννάνη έχει εγκριθεί ως συστατικό διατροφικών συμπληρωμάτων -στις ΗΠΑ δεν έχει εγκριθεί από τον FDA- οι υγειονομικές αρχές θεώρησαν το ενδεχόμενο απόφραξης του οισοφάγου σοβαρό και το 2010 εξέδωσαν προειδοποίηση λέγοντας ότι υπάρχει ενδεχόμενο βλάβης από προϊόντα που περιέχουν γλυκομαννάνη αν λαμβάνονται χωρίς αρκετό νερό. Ακριβώς γι’ αυτό το λόγο η Αυστραλία έχει απαγορεύσει τα προϊόντα γλυκομαννάνης από το 1985
